Việc nhận biết các giai đoạn sổ mũi ở trẻ và xử trí sao cho phù hợp với từng giai đoạn sẽ giúp bé khỏi bệnh nhanh, an toàn và tiết kiệm chi phí cho ba mẹ. Bởi không phải lúc nào trẻ sổ mũi cũng cần uống thuốc ngay, thậm chí nhiều trường hợp lạm dụng kháng sinh không tốt cho sức khỏe của bé.
1/ Các giai đoạn sổ mũi ở trẻ nhỏ
Vì trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa thể miêu tả chính xác sự khó chịu tại từng cơ quan, nên các giai đoạn sổ mũi ở trẻ nhỏ thường được chia thành 3 giai đoạn chính theo sự thay đổi của dịch nhầy mũi. Điều này sẽ giúp ba mẹ dễ nhận biết tình trạng bệnh của con hơn.
Giai đoạn 1: Chớm bệnh
Trong các giai đoạn sổ mũi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thì đây là lúc điều trị dễ dàng nhất, ba mẹ nên tận dụng để điều trị sổ mũi, cảm cúm cho bé dứt điểm từ đầu, con nhanh khỏi và hạn chế khoảng thời gian mệt mỏi cho cả bé và mẹ.
Tuy vậy, đây lại là giai đoạn mà ba mẹ thường dễ bỏ qua vì các triệu chứng còn nhẹ:
- Triệu chứng tại mũi: trẻ bắt đầu hắt hơi nhiều hơn, bắt đầu thấy nóng rát và khô mũi.
- Triệu chứng toàn thân: sốt nhẹ và nhiều khi ba mẹ không để ý.
Giai đoạn 2: Trẻ chảy nước mũi trong
Trong giai đoạn này, các triệu chứng tại mũi của bé nặng hơn, thường xuyên hơn và bắt đầu xuất hiện các triệu chứng toàn thân:
- Triệu chứng tại mũi: trẻ thường xuyên hắt hơi, chảy nước mũi trong và nhiều khi bị nghẹt mũi.
- Triệu chứng toàn thân: trẻ mệt mỏi, môi khô, ăn ngủ kém, sốt cao… Chuyển từ ho khan sang ho có đờm trắng đục.
Giai đoạn 3: Trẻ chảy nước mũi xanh, vàng
Các triệu chứng trầm trọng hơn trong giai đoạn này.
- Triệu chứng tại mũi: dịch mũi màu xanh hay vàng, đặc hơn. Trẻ có thể nghẹt mũi không hoàn toàn, phù nề niêm mạc mũi khiến bé khó thở nhiều hơn.
- Triệu chứng toán thân: trẻ mệt mỏi, bỏ bú, quấy khóc, sốt cao…
Ba mẹ có thể nhận thấy dịch nhầy mũi của con ở giai đoạn 3 bắt đầu chuyển sang màu xanh, vàng. Thực tế, đây là dấu hiệu tốt cho thấy hệ miễn dịch của bé đang hoạt động tích cực để loại bỏ vi khuẩn, virus gây bệnh. Màu xanh trong nước mũi là do xác của các tế bào bạch cầu và các chất thải khác. Rửa mũi cho bé để loại bỏ dịch nhầy và ngăn ngừa chúng ứ đọng, giúp bé dễ thở hơn chính là giải pháp tốt và an toàn nhất, hạn chế việc sử dụng thuốc không tốt cho sức khỏe của con.
Nếu giai đoạn này không được kiểm soát, sổ mũi ở trẻ có thể nặng hơn và dẫn đến các biến chứng, ảnh hưởng tới các cơ quan khác như gây viêm tai giữa, viêm họng, viêm xoang, viêm phổi…
2/ Mẹ cần làm gì trong các giai đoạn sổ mũi của con?
Giai đoạn 1: Chớm bệnh
Mẹ hãy nhận biết đúng các giai đoạn sổ mũi ở trẻ ngay từ những triệu chứng nhẹ đầu tiên và xử trí sớm để con không bị chuyển biến nặng hơn nhé.
Giai đoạn này, ba mẹ hãy rửa mũi cho bé với nước muối sinh lý để làm sạch mũi, ngăn dịch nhầy, vi khuẩn, virus, bụi bẩn… Khi ứ đọng, chúng không chỉ khiến bé nghẹt mũi, khó thở mà còn gây viêm, nhiễm khuẩn và làm tình trạng sổ mũi nặng hơn.
Nếu trời lạnh, mẹ nên làm ấm ống nước muối bằng cách để một lúc trong lòng bàn tay hoặc ngâm qua trong nước ấm. sau đó:
- Trẻ < 1 tuổi: Nhỏ 1-2 giọt nước muối mỗi bên mũi, 2-3 lần/ ngày.
- Trẻ > 1 tuổi: Nhỏ từ 1-3 giọt nước muối mỗi bên mũi, 2-3 lần/ ngày.
Bạn có thể tham khảo cho bé dùng dung dịch nhỏ mũi Ectoin sinh lý IsoNebial để làm sạch mũi hiệu quả, dưỡng ẩm mũi tốt hơn, đặc biệt trong thời tiết lạnh màu đông. Bên cạnh muối sinh lý tiêu chuẩn, IsoNebial còn có thêm thành phần Ectoin độc đáo.
Ectoin là một phân tử hữu cơ được tổng hợp và tích lũy bên trong sinh vật ái cực (sinh vật tìm thấy trong sa mạc, sa mạc muối, sa mạc băng…). Chúng tạo thành một lớp áo giáp nước để bảo vệ các sinh vật này, giúp chúng có thể sống sót trong các môi trường cực kỳ khắc nghiệt. Trên đường hô hấp, Ectoin có tác dụng:
- Dưỡng ẩm.
- Bảo vệ, tạo thành lớp màng nước ngăn cản quá trình xâm nhập của vi khuẩn, virus, độc tố gây hại…
- Phục hồi niêm mạc mũi.
- Bé rửa mũi dịu nhẹ, khắc phục cảm giác xót rát do nước muối trên niêm mạc mũi nhạy cảm.
IsoNebial là hàng nội địa Italy 100%. Đây cũng là sản phẩm nước muối sinh lý cho trẻ đầu tiên được phân phối tại Việt Nam có thành phần Ectoin độc đáo này.
Giai đoạn 2: Trẻ chảy nước mũi trong
Trong giai đoạn này, khi trẻ đã chảy nước mũi trong nhiều và các triệu chứng toàn thân xuất hiện thì bên cạnh việc rửa mũi, có thể bạn sẽ cần tới sự hỗ trợ của thuốc hạ sốt, thuốc ho, siro ho, thuốc kháng sinh (để dự phòng nguy cơ nhiễm khuẩn)… theo chỉ định từ bác sĩ.
Một số lưu ý trong việc dùng thuốc cho trẻ như:
- Tránh cho trẻ < 4 tuổi dùng thuốc dạng viêm ngậm.
- Mật ong hay các sản phẩm chứa mật ong chỉ thích hợp với bé từ 1 tuổi.
- Trẻ < 6 tháng chỉ dùng thuốc hạ sốt có thành phần acetaminophen.
- Trẻ > 6 tháng có thể dùng thuốc hạ sốt từ cetaminophen hoặc ibuprofen.
- Tránh cho trẻ uống thuốc hạ sốt từ thành phần aspirin vì có thể gây hội chứng hiếm gặp là Reye.
- Chỉ nên dùng thuốc hạ sốt khi nhiệt độ cơ thể trẻ từ 38,5 độ C. Nếu trẻ sốt nhẹ, ba mẹ nên chườm ấm để hạt sốt tự nhiên và cho bé uống Oresol để bù nước, điện giải.
Sổ mũi ở trẻ thường liên quan đến cảm cúm với nguyên nhân chính là do virus, do đó cha mẹ không nên lạm dụng kháng sinh trong trường hợp này. Ba mẹ cần đưa trẻ đi khám để bác sĩ đánh giá nguy cơ nhiễm khuẩn và kê kháng sinh nếu cần thiết.
Bên cạnh các giai đoạn sổ mũi ở trẻ, nếu bé nhiều dịch mũi, dịch mũi đặc thì bạn nên nhỏ mũi cho bé với muối ưu trương Nebial 3% để làm sạch mũi nhanh và hiệu quả hơn. Với hàm lượng muối cao lên tới 3%, Nebial 3% giúp làm sạch mũi, giảm viêm, giảm phù nề niêm mạc mũi… hiệu quả gấp 2 – 3 muối sinh lý 0,9% thông thường.
Giai đoạn 3: Trẻ chảy nước mũi xanh, vàng
Trong giai đoạn nước mũi đã chuyển xanh, vàng này thì trẻ thường khó chịu, nghẹt mũi nhiều hơn. Bạn nên tiến hành rửa mũi cho bé với muối sinh lý hay muối ưu trương để loại bỏ được cả các dịch nhầy ứ đọng. Dung dịch muối sẽ tạo thành dòng chảy, vào sâu hơn để cuốn trôi dịch nhầy. Với các bé sơ sinh hay bé nhỏ, ba mẹ cần lựa chọn dung dịch rửa thật cẩn thật để tránh việc dòng chảy quá mạnh, khó kiểm soát dễ làm trẻ đau, dịch chảy lên tai gây viêm tai giữa.
Mẹ có thể tham khảo cho bé bộ thiết bị rửa mũi chuyên dụng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ Nebial 3% Kit, bao gồm: 1 dụng cụ rửa Spray-sol và 1 hộp dung dịch muối ưu trương Nebial 3%.
Spray-sol có áp lực xịt vừa phải và ổn định, giúp phân tán dung dịch muối ưu trương Nebial 3% thành các hạt li ti vô cùng nhỏ chỉ 16 micromet – tương đương máy khí dung, len lỏi vào các hốc sâu trong khoang mũi để làm sạch cả vùng hốc mũi sâu khó tiếp cận nhất. Sản phẩm dễ sử dụng và an toàn ngay với bé từ 3 tháng tuổi.
Bên cạnh đó, bạn cần tiếp tục cho bé sử dụng thuốc theo đơn kê của bác sĩ. Cho trẻ uống nhiều nước, ăn uống đầy đủ các nhóm chất, chế biến thức ăn thành các món cháo mềm dễ tiêu hóa… để tăng sức đề kháng. Đồng thời giữ trẻ tránh xa khói thuốc lá vì khói thuốc có thể gây kích ứng khiến các triệu chứng ở mũi họng nặng hơn.
Để giúp bé dễ thở hơn, mẹ hãy cho bé nằm cao đầu khi ngủ, massage lòng bàn chân cùng một ít dầu tràm hoặc dầu khuynh diệp…
Trên đây là các giai đoạn sổ mũi ở trẻ cũng như hướng xử trí cho ba mẹ trong từng trường hợp. Hãy cùng rèn luyện để nhận biết và khắc phục sớm cho con ngay từ giai đoạn đầu tiên nhé.
